تحول مصونیت مقامات دولتی از صلاحیت کیفری محاکم خارجی

تحول مصونیت مقامات دولتی از صلاحیت کیفری محاکم خارجی

دکتر فخرالدین سلطانی و جلال الدین شیرژیان

چکیده:

بررسی درگیری ها و جنگ های داخلی و بین المللی، حکایت از فجیع ترین اعمال ضد انسانی دارد که متاسفانه مرتکبان اصلی آنها دارای مقامات بلند پایه دولتی در کشور خود هستند. از یک سو به موجب حقوق داخلی، این افراد به لحاظ مصونیت از تعقیب قانون در امان هستند و از سوی دیگر مطابق با حقوق بین الملل، به استناد قاعده عرفی مصونیت، تعقیب و محاکمه ایشان در دادگاه های داخلی کشورهای دیگر نیز منع شده است.

رویکرد جدید حقوق بین الملل به حقوق بشر و مقابله با بی کیفری در دهه ی پایانی قرن بیستم و بالاخص تصویب اساسنامه رم در 1998 و متعاقب آن تاسیس دیوان بین المللی کیفری در 2002 تحولی ایجاد نموده که در طول تاریخ بشر بی سابقه است. اینک این دیوان به عنوان تنها دادگاه دایمی بین المللی برای مقابله با بی کیفری جنایتکارانی که همواره در پشت دیوارهای بلند دژهای مصونیت در امنیت کامل قرار داشتند چشم انداز نوینی را در معرض دید جامعه جهانی قرار داده است.

اجرای عدالت کیفری اقتضاء می کند که مقامات عالی رتبه دولتی که دستانشان آلوده به جنایات بین المللی است تعقیب و محاکمه شوند اما صرف نظر از پرونده های طرح شده در محاکم بین المللی کیفری، هدف از این تحقیق بررسی آرای دیوان بین المللی دادگستری در قبال مصونیت مقامات عالی رتبه دولتی است هر چند که صلاحیت آن دیوان صرفا در پرداختن به اختلافات دولت ها با رضایت ایشان است و اشخاص به طور انفرادی حق دادخواهی ندارند اما دیوان در طول حیات خود تا کنون در چهار قضیه با موضوع مصونیت این قبیل افراد مواجه شده است لذا در این مقاله با تفکیک میان دو نوع مصونیت شغلی و شخصی و بررسی رویه دیوان در قضایای مطرح شده و واکاوی روند پرونده محاکمه حسن هابره معروف به پینوشه افریقا به این نتیجه می‌رسیم که مصونیت شخصی که دایره شمول آن محدود به مقام‌های عالی رتبه دولتی است گرچه در برخی موارد می‌تواند مانعی در راه اعمال صلاحیت محاکم ملی کشورها ایجاد کند، اما در بسیاری موارد دیگر، مصونیت نمی‌تواند مانعی در راه اجرای عدالت بر مرتکبان جنایات بین‌المللی باشد.

کلید واژه ها:

جنایات بین المللی، مصونیت مقامات دولتی، دیوان بین المللی دادگستری، صلاحیت جهانی، حسن هابره

مشاهده و دانلود تمام مقاله:

فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین الملل دوره 11، شماره 41، پاییز 1397، صفحه 153-9

http://alr.iauctb.ac.ir/article_543442.html

نهاد وکالت، از دیروز تا امروز

اعلامیه جهانی حقوق بشر

تحول مصونیت مقامات دولتی از صلاحیت کیفری محاکم خارجی